TOC

Na narzędzia Theory of Constraints (TOC), Teorii Ograniczeń, Eliyahu Goldratta trafiłam przypadkiem – szukając pomysłu na lekcję o satyrach Ignacego Krasickiego. Kiedy zobaczyłam, inspirowane „Pijaństwem”, prace płockich licealistek tutaj, pomyślałam: „To jest to”.

Kwestia „dlaczego się uczyć?” stanowi wąskie gardło uczenia się przez całe życie (longlife learning). O brak motywacji rozbija się jego wiele prób, zwłaszcza tych pozasystemowych. Według teoretyków TOC dzieje się tak z trzech przyczyn:

1. różne czynniki odciągają uczących(e) się od procesu, wprowadzając ich(je) w stan konfliktu wewnętrznego, np. iść do kina czy przygotować się do testu?

2. nie potrafią oni(e) przewidzieć konsekwencji przerwania lub niepodjęcia nauki,

3. przestają dostrzegać związek przyczynowo skutkowy między nauką a życiowymi celami.

Teoria ograniczeń zajmuje się zarządzaniem czynnikami stojącymi na drodze do realizacji celu, umożliwiając: rozwiązywanie problemów, logiczne myślenie i przewidywanie oraz realizację celów.

W ocenianiu kształtującym jednym z podstawowych pytań, na które musi uczniom(ennicom) odpowiedzieć nauczyciel(ka), jest: „W jakim celu się tego uczę?”. Grzechem byłoby zatem nie skorzystać z narzędzi, które już w 1995 roku (ależ jestem zapóźniona!) zaproponował Goldratt w specjalnej wersja TOC, tzw. Theory of Constraints for Education. Są to:

1. logiczna gałąź – pozwalająca na odkrywanie i nazwanie związków przyczynowo-skutkowych: „jeśli…, to…” oraz logicznych konsekwencji zdarzeń.

Stosując ją w pracy z uczniami(ennicami), można ćwiczyć m.in.: przewidywanie konsekwencji postępowania własnego i innych osób, w tym np. przerwania nauki, rozumowanie logiczne (przyczynowo-skutkowe).

2. chmurka – wspierająca odkrywanie i nazwanie związków przyczynowo-skutkowych: „jeśli…, to…” oraz logicznych konsekwencji zdarzeń., a przy tym przenosząca koncentrację z chęci na potrzeby zaangażowanych stron. Pozwala odpowiedzieć na pytania: Czego dotyczy konflikt? Jaki jest jego powód? Czy istnieje wspólny cel dla obu stron?

Stosując ją w pracy z uczniami(ennicami), można ćwiczyć m.in.: rozróżnianie potrzeb od chęci oraz diagnozowanie ukrytych założeń, znajdowanie logicznych i sprawiedliwych rozwiązań problemów, rozumienie punktu widzenia innych osób, podejmowanie odpowiedzialnych decyzji, w tym związanych z uczeniem się.

3. drzewko ambitnego celu – ułatwiające osiągnięcie celu poprzez stworzenie strategicznego planu, z podziałem na etapy działania i określeniem wszelkich przeszkód wraz z podaniem sposobów pokonania tych przeszkód.

Stosując je w pracy z uczniami(ennicami), można ćwiczyć m.in.: kształtowanie umiejętności definiowania własnych celów, odpowiedzialności za nie, nazywanie przeszkód oraz planowanie sposobów ich pokonania.

Dlaczego jednak umieściłam narzędzia TOC w dziale dotyczącym pisania?

Odkrywanie i nazywanie związków przyczynowo-skutkowych, logicznych konsekwencji zdarzeń oraz tworzenie planów wydarzeń to częsta przyczyna błędnej konstrukcji fabuły. Jeśli uczennice(niowie) – zanim stworzą pełny tekst – zmierzą się z gałęzią i chmurką zyska on na spójności.

Obok – ciekawa prezentacja TOC.